W ARTYKULE ZNAJDZIESZ:
Egzamin ustny stanowi najbardziej wymagającą fazę procesu egzaminacyjnego na uprawnienia budowlane. Oprócz znajomości przepisów budowlanych, kładzie nacisk głównie na praktyczne umiejętności kandydata związane z realizacją procesów budowlanych. Warunkiem koniecznym do przystąpienia do egzaminu ustnego jest zdanie egzaminu testowego. Statystycznie, pozytywny wynik udaje się osiągnąć około 75% osób przystępujących do tego etapu. Warto wcześniej poznać szczegóły jego przebiegu i solidnie się do niego przygotować.
Data i miejsce egzaminu ustnego
Egzaminy na uprawnienia budowlane są organizowane przynajmniej dwa razy w roku, zazwyczaj wiosną i jesienią. Informacje dotyczące daty i miejsca egzaminu ustnego są udostępniane przez komisję egzaminacyjną w ciągu kilku godzin od pozytywnego zakończenia egzaminu pisemnego. Zwyczajowo egzaminy odbywają się w siedzibach okręgowych Izb Inżynierów Budownictwa, zwykle w ciągu drugiego dnia lub kilku dni po egzaminie pisemnym. Kolejność egzaminowania może być ustalana alfabetycznie, zazwyczaj specjalność konstrukcyjno-budowlana jest pierwsza, a instalacyjne na końcu.
Forma egzaminu ustnego
Egzamin ustny przeprowadzany jest w formie ustnej, gdzie kandydat odpowiada na pytania losowane z zestawu przygotowanego przez komisję kwalifikacyjną. Pytania są przygotowywane indywidualnie dla każdego rodzaju i specjalności uprawnień budowlanych, opierając się na aktualnych przepisach dotyczących procesu budowlanego. Odpowiedzi są oceniane punktowo w skali od 0 do 5 za każdą odpowiedź.
Skład komisji egzaminacyjnej
Komisja egzaminacyjna składa się z 3-5 osób posiadających wykształcenie kierunkowe i odpowiednie uprawnienia budowlane. Przewodniczący zespołu egzaminacyjnego oraz sekretarz są wyznaczani przez przewodniczącego okręgowej komisji kwalifikacyjnej. W składzie komisji może również znaleźć się członek z wykształceniem prawniczym. Proces egzaminacyjny jest dokumentowany w protokole, a od 2019 roku coraz więcej komisji nagrywa przebieg egzaminu ustnego.
Liczba pytań, czas i zakres egzaminu
Przewidziany czas na odpowiedzi wynosi około 25 minut, przy łącznym czasie egzaminu nie przekraczającym 60 minut. Czas ten może się różnić w zależności od kolejności i tempa odpowiedzi innych uczestników. Po odpytaniu wszystkich kandydatów, komisja ogłasza wyniki.
Zakres egzaminu
Zakres egzaminu ustnego obejmuje wiedzę techniczną związaną ze specjalnością uprawnień budowlanych, na które składamy podanie. Ważne jest zrozumienie, że pytania mogą dotyczyć całego spektrum tematycznego, niezależnie od wąskiego zakresu praktyki zawodowej kandydata. Na przykład:
Osoba, która zajmowała się projektowaniem konstrukcji stalowych, może być pytana o konstrukcje żelbetowe lub drewniane.
Kandydat specjalizujący się w projektach sieci gazowych może być zapytany o sieci wod-kanalizacyjne itp.
Osoba z praktyką w budowie, skoncentrowana na głębokim fundamentowaniu, może być pytana o różne aspekty, takie jak roboty wykończeniowe czy montaż stolarki.
Liczba pytań oscyluje między 5 a 10, zależnie od wybranej specjalności i rodzaju uprawnień.
Uprawnienia bez ograniczeń – łącznie do projektowania i do kierowania robotami budowlanymi
10 pytań w tym:
- 1 pytanie z umiejętności praktycznego posługiwania się przepisami prawa
- 4 pytania z umiejętności praktycznego stosowania wiedzy technicznej przy wykonywaniu praktyki zawodowej
- 4 pytania z zakresu specjalności uprawnień budowlanych, o które kandydat się ubiega
- 1 pytanie obejmujące część praktyczną, polegającą na wykonaniu zadania projektowego albo rozwiązaniu zagadnienia z zakresu prowadzenia budowy
Wymagana liczba punktów – 34 na 50 możliwych
Uprawnienia bez ograniczeń – odrębnie do projektowania albo kierowania robotami budowlanymi
8 pytań w tym:
- 1 pytanie z umiejętności praktycznego posługiwania się przepisami prawa
- 3 pytania z umiejętności praktycznego stosowania wiedzy technicznej przy wykonywaniu praktyki zawodowej
- 3 pytania z zakresu specjalności uprawnień budowlanych, o które kandydat się ubiega
- 1 pytanie obejmujące część praktyczną, polegającą na wykonaniu zadania projektowego albo rozwiązaniu zagadnienia z zakresu prowadzenia budowy
Wymagana liczba punktów – 27 na 40 możliwych
Uprawnienia w ograniczonym zakresie łącznie do projektowania i kierowania robotami budowlanymi
8 pytań w tym:
- 1 pytanie z umiejętności praktycznego posługiwania się przepisami prawa
- 3 pytania z umiejętności praktycznego stosowania wiedzy technicznej przy wykonywaniu praktyki zawodowej
- 3 pytania z zakresu specjalności uprawnień budowlanych, o które kandydat się ubiega
- 1 pytanie obejmujące część praktyczną, polegającą na wykonaniu zadania projektowego albo rozwiązaniu zagadnienia z zakresu prowadzenia budowy
Wymagana liczba punktów – 27 na 40 możliwych
Uprawnienia w ograniczonym zakresie odrębnie do projektowania albo do kierowania robotami budowlanymi
6 pytań w tym:
- 1 pytanie z umiejętności praktycznego posługiwania się przepisami prawa
- 2 pytania z umiejętności praktycznego stosowania wiedzy technicznej przy wykonywaniu praktyki zawodowej
- 2 pytania z zakresu specjalności uprawnień budowlanych, o które kandydat się ubiega
- 1 pytanie obejmujące część praktyczną, polegającą na wykonaniu zadania projektowego albo rozwiązaniu zagadnienia z zakresu prowadzenia budowy
Wymagana liczba punktów – 20 na 30 możliwych
Uprawnienia w ograniczonym zakresie do kierowania robotami budowlanymi dla osób posiadających tytuł zawodowy mistrza.
6 pytań w tym:
- 1 pytanie z umiejętności praktycznego posługiwania się przepisami prawa
- 2 pytania z umiejętności praktycznego stosowania wiedzy technicznej przy wykonywaniu praktyki zawodowej
- 2 pytania z zakresu specjalności uprawnień budowlanych, o które kandydat się ubiega
- 1 pytanie obejmujące część praktyczną, polegającą na wykonaniu zadania projektowego albo rozwiązaniu zagadnienia z zakresu prowadzenia budowy
Wymagana liczba punktów – 20 na 30 możliwych
Rozszerzanie uprawnień a egzamin ustny
Gdy już posiadasz uprawnienia budowlane w jednej specjalności i starasz się o kolejne, w niektórych sytuacjach, gdzie spełnione są warunki dla rozszerzenia zakresu, egzamin ustny może być krótszy niż dla tych, którzy starają się o uprawnienia po raz pierwszy. W takich przypadkach przygotowuje się indywidualne zestawy pytań egzaminacyjnych, które uwzględniają rodzaj i zakres już posiadanych uprawnień budowlanych oraz czas ich uzyskania.
Jak się przygotować na egzamin ustny? Jakie materiały zgromadzić?
Przygotowanie do egzaminu ustnego różni się od przygotowań do egzaminu testowego, gdzie wymagana jest głównie wiedza pamięciowa. Kluczowym elementem sukcesu na egzaminie ustnym jest zdolność do szybkiego wyszukiwania informacji w dostępnych źródłach, a także umiejętność skutecznego zarządzania ograniczonym czasem. Dużą wartość dodaną stanowi również jakość zdobytej praktyki zawodowej, ponieważ większość pytań skupia się na wiedzy praktycznej. Im obszerniejszy zakres doświadczenia zawodowego na budowie lub w biurze projektowym, tym łatwiej radzić sobie z pytaniami komisji egzaminacyjnej.
Nauka na egzamin ustny
Przygotowując się do egzaminu ustnego na uprawnienia budowlane, zaleca się wielokrotne przeczytanie kluczowych aktów prawnych, takich jak Ustawa Prawo Budowlane, Rozporządzenia Warunków Technicznych, czy przepisów BHP. Istotnym dokumentem jest również Kodeks Postępowania Administracyjnego, z którego regularnie pojawiają się pytania na egzaminach. Celem nie jest jednak nauka na pamięć, lecz zrozumienie ogólnych treści danego aktu prawnego, jego struktury i zakresu regulacji.
Przydatne może być sporządzenie spisów treści poszczególnych aktów prawnych, zawierających rozdziały, tytuły i numery paragrafów, co znacząco ułatwi odnalezienie odpowiednich informacji.
Nadrabianie zaległości z praktyki zawodowej przy użyciu materiałów drukowanych może być wyzwaniem. W przypadku braków w konkretnych obszarach wiedzy technicznej związanej z daną specjalnością uprawnień budowlanych lub ograniczonej praktyki wąskiego zakresu robót, warto skoncentrować się na uzupełnieniu tej wiedzy. Dla specjalności budowlanych może być pomocny „Poradnik Majstra Budowlanego”, opisujący różne technologie robót budowlanych. Dla innych specjalności, warto korzystać z branżowych publikacji, które ogólnie opisują technologię wykonywania prac. Nie ma potrzeby nauki szczegółów, ale warto mieć podstawy do dyskusji z komisją egzaminacyjną.
Kluczowym elementem przygotowań jest także analiza pytań egzaminacyjnych z poprzednich lat. Historia wskazuje, że wiele pytań powtarza się, szczególnie w ramach tych samych okręgowych izb inżynierów. W tym kontekście cenna jest baza pytań na egzamin ustny na uprawnienia budowlane, zawierająca pytania zebrane od użytkowników z ostatnich lat, podzielone na specjalności uprawnień i okręgowe izby inżynierów. Dla popularnych specjalności w dużych izbach inżynierów, baza ta oferuje mnóstwo przykładowych pytań.
Wybrane prace projektowe
Osoba, która została dopuszczona do egzaminu na uprawnienia budowlane w dziedzinie projektowania, może być zobowiązana przedstawić wybrane prace projektowe komisji egzaminacyjnej do wglądu przed egzaminem ustnym, o czym informuje się ją w zawiadomieniu o dopuszczeniu do egzaminu. Warto w takiej sytuacji odpowiednio przygotować się merytorycznie, przypominając sobie kluczowe kwestie techniczne związane z danym projektem. Istnieje prawdopodobieństwo, że komisja zadawać będzie dodatkowe pytania związane z projektem, zarówno z ciekawości, jak i dla sprawdzenia wiedzy zdającego.
Jak odpowiadać aby zdać?
Podczas udzielania odpowiedzi na pytania, zaleca się posługiwania się terminologią techniczną, przedstawianie zwięzłych i rzeczowych odpowiedzi.
Odpowiedzi ogólne i niezwiązane bezpośrednio z tematem pytania mogą zostać szybko zauważone przez komisję egzaminacyjną, co może prowadzić do zniecierpliwienia.
Członkowie komisji mogą zadawać pytania dodatkowe, które wynikają z trudności w odpowiedzi na podstawowe pytania z zestawu. Te pytania ratunkowe czasem mogą wystąpić, jednak warto unikać sytuacji, w której zdający ujawnia niewielką wiedzę w danej dziedzinie. Kluczem do sukcesu jest udzielanie odpowiedzi, które nie dają pretekstu do zadawania dodatkowych pytań.
Przygotowując się do odpowiedzi, zwłaszcza na pytania techniczne, warto sporządzać rysunki, co zwykle jest pozytywnie oceniane przez komisję. Rysunek potrafi przekazać więcej informacji niż kilkanaście wypowiedzianych zdań.
Zazwyczaj komisja nie zezwala na czytanie odpowiedzi z kartki, więc wszystkie szczegóły odpowiedzi należy zapamiętać podczas czasu na przygotowanie. Osobiste notatki kandydata oraz wykonane rysunki są zabierane przez komisję po zakończeniu egzaminu i dołączane do protokołu z przebiegu egzaminu.
Podczas przygotowywania się do odpowiedzi, dopuszcza się korzystanie z tekstów aktów prawnych, Polskich Norm oraz Eurokodów, które są w posiadaniu kandydata lub dostarczone przez komisję. Często dostępne materiały na sali egzaminacyjnej są w nieładzie, zostawione przez wcześniejszych zdających. Warto więc, jeśli to możliwe, przygotować własne, porządnie opisane materiały. Zestaw aktów prawnych przygotowany na egzamin zgodnie z wytycznymi PIIB dla danej specjalności może być tutaj dużym ułatwieniem.
Niezdanie egzaminu ustnego
Jeżeli egzamin ustny nie został zdany, można podjąć kolejną próbę podczas następnej sesji egzaminacyjnej, która zazwyczaj odbywa się po około pół roku. W takiej sytuacji nie ma konieczności ponownego składania dokumentów potwierdzających wykształcenie i praktykę zawodową, gdyż zatwierdzone dokumenty kwalifikacyjne zachowują swoją ważność. Egzamin pisemny również nie wymaga ponownego zdawania, gdyż pozytywny wynik testu jest ważny przez 3 lata od jego uzyskania. Wystarczy złożyć wniosek o ponowne przeprowadzenie części ustnej egzaminu oraz opłacić ponownie egzamin ustny.
Podobne zasady dotyczą sytuacji, gdy egzamin ustny nie został zaliczony z powodu nieobecności. W przypadku ważnych losowych zdarzeń, takich jak choroba czy sytuacja rodzinna, można ubiegać się o zwrot połowy opłaty za przeprowadzenie egzaminu. Konieczne jest jednak odpowiednie udokumentowanie i przedstawienie tej sytuacji komisji kwalifikacyjnej.
